Khabinethe yo ṱangana nga Ḽavhuraru ḽa 25 Lambamai 2018 ngei Tuynhuys, Ḓoroboni ya Kapa

A. Mafhungo a zwino kha shango

1. Mbulungo dza vhahali na mazhakanḓila

1.1.  Khabinethe i livhuwa vhathu vhoṱhe u mona na ḽifhasi, zwihulwane MaAfrika Tshipembe kha u sumbedza havho vhuthu havhuḓi nga murahu ha u pfa mpfu dza ‘imbokodo’ Vho Mama Winnie Madikizela-Mandela, muhali wa u lwela mbofholowo Vho Dokotela Zola Skweyiya na muraḓo wa dzangano ḽa vhashumi Vho Archie Sibeko.

1.2. Vhahali vhashu vho ṋetshedza matshilo avho kha muloro wa Afrika Tshipembe ḽa khwine nahone vhanna na vhafumakadzi vha shango ḽashu vha wana ṱhuṱhuwedzo kha u lwela mbofholowo havho.

1.3.  Khabinethe i dovha ha ṱanganela na Muphuresidennde Vho Cyril Ramaphosa kha u swikisa khuliso kha mudipulomati wa Mazhakanḓila o ri siaho Muambasada Vho George Nene, vhe vha shumela Afrika Tshipembe nga vhukoni ha nṱhesa na vhuḓikumedzeli nga tshifhinga tshavho musi vha vhuthubwani nga u ṱuṱuwedza dzingu na dzhango ḽashu u itela mbofholowo ya Afrika Tshipembe.

2.  Migwalabo ya vunḓu ḽa Devhula Vhukovhela

2.1. Khabinethe yo vha na nyambedzano nga ha tshiimo tshi si tshavhuḓi tshine tsha khou bvelela ngei Devhula Vhukovhela, tshe tsha kwama tshumelo dzo vhalaho, zwihulwane tshumelo dza zwa mutakalo. Sa Muvhuso u re na vhulondo, Khabinethe yo themendela vhudzheneleli ha shishi ha u vhuedzedza ndaulo na vhudziki kha vhupo.

2.2. Khabinethe yo ṱanganedza khumbelo ya u shumisa Khethekanyo ya 100(1)(b) ya Mulayotewa wa Riphabuḽiki ḽa Afrika Tshipembe wa 1996 u tandulula tshiimo tshivhi, zwihulwane kha sekhithara ya zwa mutakalo. Tshipikwa tshihulwane tsha vhudzheneleli uhu hu ḓo vha:

• u vhuedzedza fulufhelo vhukati ha vhashumi na muvhuso;
• u thusa vunḓu kha u khwinisa sisteme dzaḽo na khonadzeo ya u vhuedzedza tshiimo vhudzuloni;
• u khwaṱhisedza vhutevhedzeli ha muhanga wa vhulauli na vhusimamilayo ha muvhuso;
• uri hu vhe na vhudziki kha sia ḽa zwa mishumo, u vhuedzedza nḓisedzo ya tshumelo dzi sa nyeṱhi, u khwaṱhisedza tsireledzo ya vhashumi na u khwinisa ndangulo ya zwa masheleni.

2.3. Khabinethe yo dovha ya ṋea ndaela tshigwada tsha mushumo tsha Dziminista uri tshi dalele Devhula Vhukovhela u pfesesa zwine zwa khou bvelela tshitshavhani. I khou lavhelela u rumelwa muvhigo kha vhege mbili dzi ḓaho. Muvhigo u ḓo thusa kha u sumbedzisa arali hu tshi nga ṱoḓea vhuṅwe vhudzheneleli.

2.4. Tshigwada tsha Mushumo tsho vhumbwa nga Dziminista dza U pulana, U vhea iṱo na Ela (Mutshimbidzi); Mutakalo; Masheleni; Tshumisano na Mavhusele na zwa Sialala, khathihi na Vhulamukanyi, Thivhelo ya Vhutshinyi na Tshigwada tsa Tsireledzo tsha Dziminista.

2.5. Naho hu tshi khou dzhielwa nzhele mbilaelo dze dza sumbedziswa nga tshitshavha, Khabinethe i sasaladza zwihulwane u tshinyadzwa ha zwifhaṱo na ndaka zwo itwaho nga tshifhinga tsha migwalabo kha vhuṅwe vhupo ha vunḓu.

3. Nyambedzano dza miholo ya sekhithara dza tshitshavha

3.1 Khabinethe yo ḓo nyeṱulelwa nga ha nyambedzano dza miholo ya Tshumelo dza Tshitshavha dza zwino. Khabinethe i tama Muhasho wa Tshumelo ya Muvhuso na Ndaulo khathihi na komiti dzi ṋeaho ndaela dzi tshi shuma zwavhuḓi nga u ṱavhanyedza uri dzi tandulule u sa pfana kha nyambedzano dza miholo.

4. Tshiṱereke dza Dzibisi

4.1. Khabinethe i ramba vhathu vhoṱhe vha kwameaho kha sekhithara ya vhuendi ha tshitshavha u fhelisa nga u ṱavhanya tshiṱereke tsha dzibisi tsha lushaka. Ri humbela uri masia oṱhe a vhuelele kha nyambedzano u itela uri hu swikelelwe thendelano ine ya vhuedza masia oṱhe na shango.

5. Khakhathi Mudavhi wa Moses Mabhida

5.1. Khabinethe i sasaladza khakhathi dzi sa pfadziho na zwiito zwivhi zwa u tshinyadza ndaka nga vhaṱaleli vha bola ya milenzhe nga murahu ha uri vha fuḓekanye vha dzhena luvhanḓeni ngei Mudavhini wa Moses Mabhida nga tshifhinga tsha Premier Soccer League mafheloni a vhege.

5.2. Mazhendedzi a vhutevhedzeli ha mulayo vha humbelwa uri vha khwaṱhisedze uri vhoṱhe vho kwameaho kha zwiito izwi zwa khakhathi na vhuvemu kha mutambo uyu vha hweswa vhuḓifhinduleli ha zwiito zwavho.

5.3. Khabinethe i ṱoḓa uri ṱhoḓisiso dzi itwe nga u ṱavhanyedza na u thoma u shumisa maga a tsireledzo a konḓaho u khwaṱhisedza tsireledzo ya vhaṱaleli na vhaofisiri. I humbela vhathu vhoṱhe vha kwameaho vha thuse kha ṱhoḓisiso u thivhela zwiito zwo raliho u bvelela hafhu tshifhinga tshi ḓaho.

6. Zwiṱitshi zwa radio zwa tshitshavha

6.1.  Khabinethe i ṱanganedza thendelano yo swikelelwaho ya u vula hafhu zwiṱitshi zwa radio zwa tshitshavha zwa 15 zwe zwa vha zwo imiswa nga Sentech nga mulandu wa u sa badela mbadelo dza o kovhiwa ha siginala, musi hu tshi khou ṱoḓiwa thandulo dzo khwaṱhaho.

6.2. Thendelano yo ḓo swikelelwa nga murahu ha musi muvhuso wo ṱangana na Sentech, Foramu ya Radio ya Tshitshavha ya Lushaka, Zhendedzi ḽa Daivesithi na Mveledziso ya Midia na Ndangulo ya Vhudavhidzani yo Ḓiimisaho ya Afrika Tshipembe.

6.3. Sekhithara ya radio ya tshitshavha ndi luvhanḓe lwa ndeme lwa vhudavhidzani lu ṋeaho vhathu vhashu tswikelelo kha mafhungo lune lwa shuma sa tshiitisi tsha u ṱuṱuwedza vhadzulapo vha re na nḓivho ya mafhungo. Masia oṱhe o tenda u ṱangana hu si kale uri vha wane thandululo yo khwaṱhaho ine ya ḓo ita uri zwiṱitshi izwi zwi shume lwa tshifhinga tshilapfu.

7. Muṱangano wa Muvhuso wa Vharangaphanḓa vha Mulanganelo

7.1. Khabinethe i tikedza u ṱanganedzwa ha Mbekanyamushumo ya Nyito ya Mulanganelo kha miṅwaha mivhili i ḓaho.

7.2.  Muphuresidennde Vho Ramaphosa vho rangaphanḓa Vhurumelwa ha Afrika Tshipembe kha Muṱangano wa Muvhuso wa Ṱhoho dza Mulanganelo  (CHOGM 2018) nga fhasi ha thero: “U ya kha Vhumatshelo vhu Fanaho’ u bva nga ḽa 19 u swika 20 Lambamai  2018.

7.3.  U vhea Afrika Tshipembe kha vhuimo ha u vha ḽiṅwe ḽa mashango o rangaho phanḓa sa fhethu ha vhubindudzi kha mimaraga yo no khou bvelela, Muphuresidennde Vho Ramaphosa vho dovha vha ṋea mulaedza kha muṱangano wa Dzulo ḽa Vharangaphanḓa Vha Afrika ḽa Foramu a Mabindu ya Mulanganelo, vha ambedzana na vhabindudzi vha dzitshaka vhahulwane na vharangaphanḓa vha mabindu. Vho ḓo ramba vhabindudzi vho rangaho phanḓa na vharangaphanḓa vha mabindu uri vha ḓe kha Samithi ya Vhubindudzi yo lavhelelwaho vhukuma  ya Afrika Tshipembe ine ya khou ḓo vha hone ṅwaha uyu u tshi ya mafheloni.

7.4. Nga fhasi ha vhurangaphanḓa ha Muphuresidennde Vho Ramaphosa, vhurumelwa ha Afrika Tshipembe ho shumisa tshikhala tshe ha ṋewa nga CHOGM u bvela phanḓa na  kunguwedza  nkhetheni wa Afrika Tshipembe uri a dzhene kha Khoro ya Tsireledzo ya Mashango Mbumbano (UN) u thoma nga 2019 u swika nga 2020. Khetho idzi dzi khou lavhelelwa u vha hone nga ḽa 8 Fulwi 2018 ngei New York, USA.

8. Vhubindudzi

8.1.  Khabinethe i ṱanganedza u tholiwa ha vharumelwa vho khetheaho vhaṋa kha zwa vhubindudzi vhane vha ḓo ambedzana na vhabindudzi vha fhano hayani na vha dzitshaka nga ha zwikhala zwa u bindudza Afrika Tshipembe.

8.2.  Vharumelwa avha vho ṋewa mushumo wa u kunga vhubindudzi nga nḓila ya vhuronwane i sa ḓuriho. Fulo ḽa vhubindudzi ḽi ḓo engedzedzea kha khoniferentsi ya vhubindudzi khulwane ine ya ḓo vha hone musi ṅwaha uno u tshi ya mafheloni u itela u kuvhanganya R1 thriḽioni u bva kha vhubindudzi vhuswa kha miṅwaha miṱanu i ḓaho..

9. U rwela ṱari InvestSA One-Stop Shop ya Gauteng

9.1. Khabinethe i ṱuṱuwedza vhukuma vhabindudzi vha dzitshaka na vha fhano hayani u shumisa zwiimiswa zwa vhubindudzi ha One- Stop Shop ha Vunḓu hune ha khou rwelwa ṱari u mona na shango – ha zwenezwino ndi One-Stop Shop ya Gauteng.

9.2. InvestSA One-Stop Shop ndi mbekanyamushumo ya muphuresidennde ya u bveledzisa na u tshimbidza vhubindudzi Afrika Tshipembe. Zwa zwino, , InvestSA One-Stop Shop yo thoma u shuma zwavhuḓi ngei Kwazulu-Natal na Kapa Vhukovhela.

9.3. Senthara dza vhubindudzi ha One-Stop Shop dzi khou thomiwa u mona na mavunḓu oṱhe, nahone dzi ḓo shumiswa u konanya na u ṱanganya zounu dza ikonomi dzo khetheaho, mazhendedzi a vhubindudzi ha vunḓu, ndangulo yapo na mihasho ya muvhuso yo teaho, redzhisiṱeresheni, phemithi na mafhungo a u wana ḽaisensi.

10. Khadi ntswa dza Post Bank dza SASSA- dza Poswo

10.1. Khabinethe i ṱanganedza u thomiwa zwavhuḓi ha phaiḽotho ya khadi dza Zhendedzi ḽa Tsireledzo ya zwa Matshilisano (SASSA) ntswa kha dziṅwe dza poswo ngei Kapa Vhukovhela u itela uri vhaholi vha mundende vha kone u tshintsha khadi dzine vha vha nadzo vha wana khadi ntswa dza Postbank dza SASSA-  dza Poswo ya Afrika Tshipembe (SAPO).

10.2.  Vhaholi vha mundende na vhaṋe vha khadi vha kha ḓi kona u shumisa khadi dzavho dzine vha vha nadzo u swikela nga Nyendavhusiku 2018, fhedzi Khabinethe i ṱuṱuwedza vhaholi vha mundende uri vha tshintshe khadi dzavho dza kale nga u ya dziofisini dza SASSA kana dza SAPO dzi re tsini na hune vha dzula hone u bva nga ḽa 2 Shundunthule u swikela mafheloni a Khubvumedzi  2018.

11. Pfunzo ya Nṱha

11.1. Khabinethe i ṱanganedza mvelaphanḓa ine ya khou vha hone kha u thoma u shuma ha pfunzo ya mahala sa zwe zwa dodombedzwa nga Minista wa Pfunzo ya Nṱha na Vhugudisi. Nḓivhadzo ya u gonya zwihulwane kha khovhelo ya mutheo kha NSFAS u bva kha R9,849 biḽioni ya 2017/18 u ya kha R35,321 biḽioni nga 2020/21 zwi sumbedza vhuḓiimiseli ha muvhuso kha u thusa matshudeni vha bvaho kha miṱa i shayaho na miṱa i holaho masheleni maṱuku.

12. Mbekanyamushumo ya Thikhedzo ya SMME

12.1. Khabinethe yo ṱanganedza u rwelwa ṱari ha Mveledzo ya Mushumo nga kha Mbekanyamushumo ya Thikhedzo ya mabindu maṱuku na a vhukati (SMME), ine ya vha tshumisano vhukati ha Muhasho wa Mveledziso ya Mabindu Maṱuku (DSBD) na Mashangombumbano a Europe.

12.2. I ḓo tikedza dziSMME nga kha tshumelo dza mveledziso ya mabindu, u a thusa kha u swikelela mimaragani, u khwinisa tswikelelo yavho kha u wana masheleni na u thusa kha u leludza muhwalo wa zwa ndaulo na milayo kha mabindu maṱuku.
 
13. Saintsi na Thekhinoḽodzhi

13.1. Khabinethe i khoḓa vhoṱhe vhe vha ita uri ZACUBE-2 i konadzee, ine ya vha satheḽaithi ya khubu khulwanesa ya maimo a nṱhesa Afrika. Satheḽaithi ya ZACUBE-2 ya tshileme tsha 4kg – ye ya bveledziswa nga Yunivesithi ya Thekhinoḽodzhi ya Cape Peninsula (CPUT) na  French South African Institute of Technology, na u langiwa nga Zhendedzi ḽa Tshikhalani ḽa Afrika Tshipembe – yo lambedzwa nga Muhasho wa Saintsi na Thekhinoḽodzhi. Ndi nanosatheḽaithi ya vhuvhili ye ya bveledzwa ngei CPUT.

13.2. Satheḽaithi ya khubu yo ḓo rumelwa ngei India uri i rumelwe tshikhalani. I ḓo thusa u kuvhanganya data ine ya ḓo dzumbulula nyaluwo ya ikonomi kha ikonomi ya malwanzhe. Nanosatheḽaithi i ḓo thusa kha ṱhoḓea dza mbekanyamushumo ya Ikonomi ya Malwanzhe ya Operation Phakisa na u dovha ya thusa kha u sala murahu mishumo ya lwanzheni kha phendelashango ya Afrika Tshipembe na u kona u topola mililo ya ḓaka nga u ṱavhanya.

14. KwaZulu-Natal Mining Indaba

14.1. Khabinethe i ṱanganedza mvelelo dza KwaZulu-Natal Mining Indaba ya maḓuvha mavhili, he vhurumelwa ha amba nga ha mafhungo ane a ḓo thusa u shandukisa sekhithara na u vula zwikhala zwine zwa ḓo engedza ndeme kha migodi kha vunḓu.

14.2. Zwa migodi ndi zwiṅwe zwa sekhithara khulwane ine ya nga thusa u shandukisa ikonomi ya shango ḽashu nahone Khabinethe yo humbela khamphani dza zwa migodi, zwa mishumo na zwitshavha u khwaṱhisa vhushaka u itela uri  zwa migodi zwi khwaṱhe na u bvela phanḓa.

B. Tsheo dza Khabinethe

1. Khabinethe yo ṱanganedza Muhanga wa U ela na U vhea iṱo wa Mbekanyamaitele ya Vhaswa (NYP) 2015-2020. Muhanga u ṋetshedza vhuḓifhinduleli na vhukoni kha tswikelelo ya zwipikwa zwa NYP 2020. Ndivho ya mbekanyamaitele ndi u khwinisa kushumele na u khwaṱhisedza nḓisedzo ya tshumelo, zwihulwane kha mbekanyamushumo dza vhaswa.

2.  Khabinethe yo tenda uri Mbekanyamushumo ya Ṅwedzi wa Afrika ya Ṅwaha nga Ṅwaha ine ya ḓo vha hone nga Shundunthule 2018 i farelwe kha ḽino nga fhasi ha thero: Ṅwaha wa Vho Nelson Mandela – U fhaṱa Afrika ḽa Khwine na Ḽifhasi ḽa Khwine”. Ṅwedzi wa Shundunthule u pembelela tswikelelo yo itwaho kha mveledziso ya Afrika. Vhuṱambo vhu ḓo vha vhuhulwane nga Ḓuvha ḽa Afrika nga ḽa 25 Shundunthule, ḽine ḽa ha ḓuvha ḽo ḓivhadzwaho nga Mashangombumbano a Afrika nahone ḽi pembelelwa Afrika.

3.  Khabinethe yo nyeṱulelwa nga ha muvhigo na vhudzheneleli ho itwaho nga ha vhuimo ha u fhuriwa lwa vhudzekani, u tambudzwa na milandu muhulwane ya vhuḓifari hu si havhuḓi kha miraḓo yo tholiwaho kha Mmbi ya Vhupileli ya Lushaka ya Afrika Tshipembe (SANDF) ine ya tikedza Mishini wa U ḓisa Vhudziki wa UN kha Riphabuḽiki ya Dimokirasi ya Congo.

3.1.  Naho Khabinethe yo fushea nga vhudzheneleli ho itwaho kha u lwa na u tambudzwa uhu, i sasaladza nga nungo dzoṱhe zwiito zwiṅwe na zwiṅwe zwa u tambudza lwa vhudzekani na zwiito zwa vhuḓifari vhu si havhuḓi nga miraḓo ya SANDF kha vhupo ha mishini.

3.2. Thimu yo tholiwa u ṱoḓisisa mabomepome oṱhe o vhigiwaho. Naho miṅwe ya milandu yo khunyeledzwa, miṅwe yo no ḓi vha kha ḽiga ḽa tsengo dza vhuswoleni. Ṱhoḓisiso dzoṱhe hedzi dzo itwa nga kha maitele a mulayo a tshiswole nga nḓila i re khagala na vhuḓifhinduleli.

3.3. Afrika Tshipembe, sa nga nḓowelo, ḽi ḓo bvela phanḓa na sedzulusa nga u ṱavhanya zwiwo zwi fanaho na zwenezwi. U sa ḓifara zwavhuḓi na zwiito zwa vhugevhenga kha maimo a SANDF zwo khou vhengiwa nahone a zwi nga ḓo konḓelelwa. Avho vhane vha ḓo waniwa uri vho khakha vha ḓo dzhielwa vhukando nga kha Khoudu ya Vhuḓifari na Khoudu ya Ndayo ya Tshiswole.

3.4. Khabinethe yo dovha ya tikedza khunyeledzo ya Mulayotibe wa Ndayo ya Tshiswole, une wa ṱoḓa u sedzana na ndayo nga vhuḓalo kha SANDF, hu tshi katelwa na u khwaṱhisa ṱhalutshedzo ya u fhuriwa lwa vhudzekani na gonyisa ndaṱiso ṱhukhu ya swika kha miṅwaha ya 10.  

C. Milayotibe

1. Khabinethe yo ṱanganedza khanḓiso ya Mulayotibe wa Sisteme dza Nḓisedzo ya Eḽekiṱhironiki na Ndaulo ya Zwibveledzwa zwa Fola wa 2017 kha Gazete ya Muvhuso u itela u wana muhumbulwa nga tshitshavha.

Mulayotibe u fhelisa Mulayo wa Ndaulo ya Zwibveledzwa zwa Fola, wa1993 (Mulayo wa 83 wa 1993) u itela u bveledza mutakalo wa tshitshavha na uri mulayo wa ndaulo ya fola wa Afrika Tshipembe u tshimbilelane na Thendelano ya Muhanga wa Dzangano ḽa Mutakalo wa Ḽifhasi nga ha Ndaulo ya Fola. U sedza kha masia mahulwane a elanaho na vhupo ha tshitshavha ha nga ngomu, u ṱana zwibveledzwa zwa fola fhethu ha u rengisela, u shumisa dzidivaisi dza eḽekiṱhironiki na u thoma u shumisa phakhethe dzi si na dzilogo kha zwibveledzwa zwa fola.

2. Khabinethe yo ṱanganedza khanḓiso ya Mulayotibe wa Muhanga wo Ṱanganelaho wa 2018 une wa ḓo ganḓiswa kha Gazete ya Muvhuso u itela u wana mahumbulwa nga tshitshavha. Mulayotibe u ṱoḓa u swikelela pulane yo konanywaho na yo ṱanganelaho u mona na madavhi oṱhe a muvhuso, ane o khwaṱhisedza nga nḓila i fanaho na shumisana u bveledza mathomo o khwaṱhaho a Pulane ya Mveledziso ya Lushaka (NDP).

U dzhielwa nṱha ha pulane  kha tshiimiswa hu tshimbilelana na NDP nahone u ṱoḓa uri hu vhe na vhuḓiimiseli kha Muhanga wa Vhupulani ha Themo ya Vhukati ya 2014-2019 u itela u wana nḓila na vhukoni nga ngomu kha Muvhuso zwine zwa ḓo bveledza pulane ya mveledziso ya tshifhinga tshilapfu. U ḓo bveledza Muvhuso wo dzudzanyeaho u konaho u ita zwithu nga u ṱavhanya, une wa ḓo shuma zwavhuḓi kha u bveledza tshanduko dza tshivhumbeo dzi ṱoḓeaho kha nyaluwo yo katelaho, na u bveledzisa mutheo wa vhashumi kha shango na demokhrasi yo khwaṱhaho.

D. Zwi khou ḓaho

1. Ḓuvha ḽa Mbofholowo

Khabinethe i khoḓa MaAfrika Tshipembe vhoṱhe na sekhithara vhane vha khou shela mulenzhe nga nḓila dzo fhambanaho kha vhuṱambo ha zwino ha u pembelela Ṅwedzi wa Mbofholowo . Muphuresidennde Vho Ramaphosa vha ḓo  ṋetshedza mulaedza muhulwane kha vhuṱambo ha u pembelela Ḓuvha ḽa Mbofholowo ḽa Lushaka nga ḽa 27 Lambamai 2018 ngei Bloemfontein kha Mudavhi wa Dr Petrus Molemela, Free State nga fhasi ha thero: “Ṅwaha wa Vho Nelson Rolihlahla Mandela: u ya kha tswikelelo yo fhelelaho ya mbofholowo yashu nga kha tshanduko i sa shaedzi tshithu ya zwa ikonomi na matshilisano”.

Vhuṱambo vhu ḓo tevhelwa nga Zwiphuga zwa Ṱhonifho zwa Lushaka 2018 nga Mugivhela wa ḽa 28 Lambamai 2018 ngei Pretoria, hune Muphuresidennde Vho Ramaphosa vha ḓo ṋea vhaṱanganedzi vho teaho  Order of the Baobab, The Order of Ikhamanga, The Order of Luthuli and The Order of the Companions of OR Tambo. Pfufho dza Lushaka ndi dzone khulwanesa dzine Afrika Tshipembe ḽa dzi ṋea, nga kha Muphuresidennde, kha vhadzulapo na miraḓo ya tshitshavha tsha dzitshaka vhe vha shela mulenzhe zwihulwane kha u ita uri shango ḽi vhofholowe, ḽi vhe lushaka lu bvelelaho lwa demokhrasi, lwo faranaho u ya nga u fhambana haḽwo

2. Vhuṱambo ha u pembelela  Ḓuvha ḽa Shundunthule

Khabinethe i ramba vha shumi vhoṱhe u mona na shango uri vha ṱanganele kha u pembelela Ḓuvha ḽa Vhashumi nga Ḽavhuvhili ḽa 1 Shundunthule 2018 na u dovha vha sedza kha mbuelo dza pfanelo dza vhashumi u bva tshe ra wana demokhrasi. Ḓuvha iḽi ḽi shuma sa tshihumbudzo tsha uri mishumoni hu tea u vha fhethu ho tsireledzeaho na uri vhatholi vha fanela u ita zwinzhi u khwaṱhisedza tsireledzo ya vhashumi vhavho, zwihulwane kha sekhithara ya migodi.

Khabinethe i swikisa ndiliso na pfelavhuṱungu kha miṱa, khonani na vhashumisani vha vhashumi vha mugodini vharathi vhe vha swa vha lovha musi bisi ye ya vha i tshi khou vha isa mushumoni i tshi fhiswa nga bomo ya peṱirolo nga vhaṱhaseli vha sa ḓivhiwiho.

Khabinethe i ramba miraḓo ya tshitshavha u thusa mapholisa kha fulo ḽavho ḽa u wana vhuṱala nga u ṱavhanya kha mulandu uyu.

E. Milaedza

Khabinethe i fhululedza:

1.  Mutsila wa MuNdebele Vho Esther Mahlangu, vhe vha ṱanganedza  digiri ya nṱhesa ya yunivesithi sa ṱhonifho u bva kha Yunivesithi ya Johannesburg kha u shela mulenzhe zwihulwane kha vhutsila ha zwa sialala na mvelele.

2.  Thimu ya Afrika Tshipembe ye ya ḓo takulela nṱha vhukuma shango ḽashu kha Mitambo ya Mulanganelo ngei kha Gold Coast ya Australia, musi vha tshi fhedza kha vhuimo ha vhurathi na u wana medala ya 37 (13 dza musuku, 11 silivhere na 13 dza buronzo). Tswikelelo yavho ndi mvelelo dza u shuma nga maanḓa, vhuḓiimiseli na u konḓelela. Hezwi ndi ṱhuṱhuwedzo kha vhagidimi vhaṱuku na khwaṱhisedzo ya uri mitambo ndi tshipiḓa tsha vhuthihi ha matshilisano vhu ri baḓekanyaho sa MaAfrika Tshipembe.

2.1.    Vhakundi vha vhuimo ha nṱhesa vhe vha wina medala dza musuku hu katelwa:

• Caster Semenya –  800m na 1500m ya vhafumakadzi;
• Luvo Manyonga – u fhufha ha nṱha kha vhanna;
• Ndodomzi Ntutu – T12 100m ya vhanna;
• Henri Schoeman – thrathlono ya vhanna;
• Tatjana Schoenmaker – 100m na 200m bresitrouku kha vhafumakadzi;
• Chad le Clos – 50m, 100m na 200m bathafuḽai kha vhanna;
• Cameron van der Burgh – 50m bresitrouku kha vhanna;
• Akani Simbine – 100m ya vhanna; na
• Martin Erasmus – tsimbe ya  freestyle ya vhanna vha tshileme tsha 97kg

3. Muphurofesa Vho Sibongile Muthwa na Vho Dokotela Geraldine Fraser-     Moleketi  kha u vhewa tshiduloni tsha vaisi-khanseḽara na khanseḽara vha Yunivesithi ya Nelson Mandela zwenezwino.

4.  Thimu ya Afrika Tshipembe kha u wina pfufho tharu kha 10th Global  Entrepreneurship Congress ngeii Istanbul, Turkey nga Lambamai 2018, u livhuwa vhuḓiimiseli ha shango na u ḓiṋekedzela kha u khwinisa dziSMME. Muhasho wa Mveledziso ya Mabindu Maṱuku khathihi na mushumisani nawo, 22 on Sloane, khemphasi ya u thoma khulwanesa Afrika, wo wina Global Entrepreneurship Country of the Year Award. Thimu ya Afrika Tshipembe yo dovha ya wina Brand Champions and Research Champions Award,  ine ya ṱanganedza  mashango a Netiweke ya zwa Mabindu ya Ḽifhasi u mona na ḽifhasi ḽoṱhe.

F. U tholwa

U tholwa hoṱhe hu ḓo itwa ho thoma ha khwaṱhisedzwa ndalukanyo dza vho tholwaho na u sedzwa arali vha si na milandu.

1.  Mufarisa Minista Vho Mondli Gungubele sa Mudzulatshidulo wa Bodo ya Public Investment Corporation SOC Limited.

2.  Vho Thandaza Zenobia Lungile Shandu sa Mufarisa Mulanguli Guṱe: Thikhedzo ya Zwiimiswa na Khonanyo kha Muhasho wa Tshumisano na Mahusele na zwa Sialala.

Mbudziso: Vho Phumla Williams – Muambeli Mufareli wa Khabinethe
Luṱingothendeleki: 083 501 0139
Datumu: Ḽavhuṋa ḽa 26 Lambamai 2018