Khabinete yi hlengeletane hi Ravunharhu, 26 Khotavuxika 2019 eTuynhuis eKapa.

A.  Xiyimo xa Khabinete eka timhakakulu

1.  Mbulavulo hi Xiyimo xa Rixaka (SoNA) 

1.1. SoNA yo sungula ya Presidente Cyril Ramaphosa ya mafambiselo ya xidemokirasi ya vutsevu vhiki leri nga hundza, yi hlohlotele na ku nyanyurile MaAfrika-Dzonga hinkwawo ku tirha ku ya eka vumundzuku lebyi nga na ku humelela lebyi ku avelaniwaka hi byona. SoNA ya 2019 yi bule ndlela ya matirhiselo ya matimba ya vavhoti leyi kumiweke hi vandla leri fumaka ku suka eka vanhu va ka hina.

1.2. Leswi swi kombisa hilaha hi ku tirhisana swin’we, hi ta antswisa vutomi bya MaAfrika-Dzonga na ku kurisa ikhonomi ya tiko ra hina, hi ku ololoxa mitiyiso ya vupfumalantirho, vusweti na nkandzingano leswi alaka ku hela. Xirhambo xa Presidente Ramaphosa xa ku khomanana ka vaaki lokuntshwa xi lava ku nghenelela ka MaAfrika-Dzonga hinkwawo ya tirhisana swin’we ku herisa mitlhontlho ya hina na ku veka tiko eka gondzo ra ku kula lokukulu.

1.3. Leswi swi katsa ku ndlandlamuxiwa ka sekitara ya  tifeme, ku tiyisisa indhasitiri ya swa migodi, ku seketela sekitara ya swa vurimi, ku antswisa tshaku ra swikili swa vantshwa va hina na ku endla swi olovelanyana vapfhumba ku endzela tiko ra hina. Tanihi MaAfrika-Dzonga, hi fanele hi ya emahlweni hi khutaza na ku seketela tifeme ta laha kaya na ku xava swimakiwa leswi endliweke laha kaya.

1.4. Ntirho wo tika lowu mfumo wu nga ta wu edla wu simekiwile eka swirhangana swa nkoka swa nkombo leswi wu nga ta swi endla eka malembe ya ntlhanu lama nga ta landzela, ku humelerisa Kungu ra Nluvukiso ra Rixaka (NDP) na ku navela ka hina ku fikelela Xivono xa 2030.

1.5. Njhekanjhekisano wa SoNA wu kombise nkoka wa hina wa ku lulamisa ikhonomi na ku ololoxa swiphemu leswi tshovekeke swa mafambiselo ya mfumo wa hina eka matirhiselo ya matimba lawa ya nyikiweke hi vavhoti. Leswi swi ta hi yisa eka ku fikelela Afrika-Dzonga leri hi ri lavaka na Afrika-Dzonga ra milorho ya hina tanihilaha yi komisiweke hakona eka Xivono xa 2030 xa NDP.

1.6. Khabinete yi rhamba mihlangano ya vaaki, mabindzu, vatirhi, vaakatiko na mavandla ya tipolitiki hinkwawo, ku tiyisisa matshalatshala yo tirhisana ka vona eka ku endla tiko ra hina ri va ndhawu yo antswa eka hinkwavo na ku teka vutihlamuleri lebyi ku avelaniwaka hibyona ku nghwetlisisa ndlela ya ku kula ka tiko ra hina.

1.7. Eka xiphemu xa hina tanihi mfumo, hi ta endla matshalatshala ya hina hi kambirhi na kanharhu tanihilaha swi lerisiweke hakona hi Presidente ku susa leswi sivelaka ku kula ka ikhonomi ya hina na ku aka vuswikoti bya swiyenge swa mfumo wa hina ku nyika vanhu va ka hina vukorhokeri. Hi Mawuwani, Vaholobye hi ku hambanahambana ka vona va ta andlala switatimente swa Tivhoti ta Mpimanyeto swa vona laha makungu lama tirhisekaka ma nga ta tlhela ma boxiwa ku endlela ku fikelela xivono lexi Presidente a nga xi veka emahlweni ka rixaka.

2. N’hweti ya Vantshwa

2.1. N’hweti ya Vantshwa ya Khotavuxika i xitsundzuxo xa le rivaleni xa xiave lexi tekiweke hi vantshwa eka ku tumbuluxa swiyimo leswi hi yiseke eka ntshuxeko wa hina. SoNA ya Presidente yi rhangisa ku kurisiwa ka ikhonomi na ku tumbuluxiwa ka mitirho emahlweni eka vantshwa va hina exivindzini xa ntirho wa mafambiselo ya Vutsevu. Presidente u burisanile na tisekitara ta vantshwa to hambanahambana leti katsaka volavo va nga na vutsoniwa, vantshwa eka mabindzu, eka mbangu wa vutshila na swidyondzeki ku nga se fika SoNA ya yena leyi lulamisiweke hi Ejensi ya Nhluvukiso wa Vantshwa wa Rixaka ehansi ka ngongomelo wa: “Malembe ya xidemokirasi ya 25 – ku tlangeriwa ka vugingiriteki bya vantshwa”. Mburisano lowu wa Presidente na Vantshwa wu tiyisise nakambe nkayankayo na mitlhontlho leyi vantshwa va hina va yaka emahlweni va hlangana na yona leyi lavaka ku nghenelela ka xihatla hi mfumo wa hina.

2.2. Hikokwalaho, hi lava ku tiyisisa leswaku minongonoko ya mfumo yo hambanahambana, ku katsa na Nongonoko wa Xivandlanene xa Vumbirhi, Vukorhokeri bya Vantshwa bya Rixaka na Pfhumba ro Korhokela Mitirho ra Vantshwa ra Ndzawulo ya Dyondzo ya le Hansi, yi ya ekule eku lulamiseleni vantshwa va hina eka mbangu wa ntirho.

2.3. Hambiswiritano, hi fanele hi tatisa matshalatshala ya hina hi kambirhi na kanharhu tanihi tiko eka ku tumbuluxa mitirho leyi lavekaka swinene eka vantshwa va hina. Ku va hi kota ku endla tano, swa hi boha ku hlohlotela ku kula ka ikhonomi ya hina tanihilaha swi lerisiweke hakona hi Presidente. Ha swi tiva leswaku a swi nge olovi, ha swi tiva leswaku a ku nge vi na swintshuxo swo hatlisa ku cinca ikhonomi, kambe hi fanele hi tlhela hi tiva leswaku swi fanele ku endliwa hi mhaka ya xivangelo xa tiko ra hina na vantshwa va hina.

2.4. Khabinete yi rhamba tisekitara hinkwato ku dyondza eka Presidente na ku vulavurisana hi nkhinkhi na vantshwa eka ku tirhisana swin’we ku kuma swintshuxo leswi tirhisekaka eka mitlhontlho leyi va yi tokotaka. Hi ta tlhela hi endla hilaha leswi hi faneleke ku swi endla ku antswisa matirhelo ya ikhonomi ya hina ku tumbuluxa mitirho eka vantshwa va hina.

3.  Ku vumbiwa hi vuntshwa ka Khabinete ya mfumo

3.1. MaAfrika-Dzonga ma nyike mafambiselo lawa ya vutsevu matimba lama nga erivaleni ku nghwetlisisa ku kula ka ikhonomi leyi katsaka hinkwaswo, ku tirha hi xihatla lexikulu ku lwisana na vusweti, ku antswisa vukorhokeri bya mfumo, ku lwisana na vukungundzwana na ku herisa ku ku lawuriwa ka mfumo hi swiyenge swa le tlhelo.

3.2. Khabinete yi tiyisisa leswaku ku cinciwa nakambe ka mfumo lokukulu ku ta hunguta na ku antswisa ku nyikiwa ka vukorhokeri eka vanhu va hina hi ku tirhisa mfumo lowu olovaka, wo kala wu nga durhi na ku tirhiseka kahle lowu angulaka swinene eka swilaveko swa MaAfrika-Dzonga. 

4.  Mitwanano ya bindzu

4.1. Khabinete yi amukele ku sayiniwa ka mitwanano ya makumekayenharhu (93) exikarhi ka vaphakeri va MaAfrika-Dzonga na tikhampani ta le China, ku xava swimakiwa swa laha kaya leswi nga ta rhumeriwa eChina, hi nkoka wa kontiraka lowu hlayeriweke ku va eka R27 wa tibiliyoni, leswi nga ta tiyisa ku kula na ku tumbuluxiwa ka mitirho. 

Ku tatisela kwalaho, wun’we wa mitwanano leyi sayiniweke a ku ri ntwanano wa vuvekisi lowu khumbaka vuvekisi bya Beijing Auto Industrial Cooperation eka ndhawu yo endla mimovha eka zoni ya nhulvukiso eka tifeme ta Coege (makete ya Afrika-Dzonga). I vuvekisi bya ku aka mimovha eAfrika-Dzonga eka timakete ta Afrika-Dzonga kambe na timakete tin’wana. Mitwanano leyi i xiphemu xa ku tiboha loku humeke eka ntwanano lowu nga kona wa vutirhissani bya swa maqhinga lama heleleke ya 2010, na ku tiboha ka nhungu lokukulu loku endliweke eka Foramu ya Ntirhisano wa China na Afrika.

5.  Tinhlayonhlayo ta mitirho ta kotara 

5.1. Tinhlayonhlayo ta Afrika-Dzonga ti humese Vulavisisi bya ku Thoriwa bya Kotara yo sungula ya 2019 eka vhiki leri nga hundza.

5.2. Mikumo yi komba ku tlakuka ka 22 000 ka mitirho (+0.2) ku sukela eka 152 000 ku ya eka 174 000 eka sekitara ya mabindzu lama nga riki ya swa vurimi ya ximfumo. Leswi swi ve tano hi mhaka ya ku tlakuka ka tiindhasitiri leti landzelaka: vukorhokeri bya vaaki, migodi na ku ceriwa ka maribye, vukorhokeri vumaki na mabindzu.

5.3. Ntsengo wa ku thoriwa wu tlakuke hi 76 00 kumbe hi 0.8% lembe hi lembe exikarhi ka Nyenyankulu 2018 na Nyenyankulu 2019.

5.4. Khabinete yi lemuke leswaku nhluvuko lowu wa kahle kambe yi tshama yi tshemba leswaku ka ha ri na gondzo ro leha leri nga ta fambiwa ku antswisa matirhelo ya tisekitara hinkwato ta ikhonomi ya hina na ku tumbuluxa mitirho leyi lavekaka swinene etikweni ra hina. Ku fikela sweswi Khabinete yi tiyimisela ku tirhisana na tisekitara hinkwato ta vaakitiko va Afrika-Dzonga ra hina ku katsa na sekitara yo ka yi nga ri ya mfumo.

6. Nguva ya Xibalo

6.1. Mali ya tiko leyi yi hlengeletiweke ku suka eka xibalo xa miholo yi tiyisisa leswaku mfumo wu na vuswikoti byo nyika vukorhokeri lebyi laviwaka swinene na mali ya midende eka timiliyoni ta vaakandhawu lava nga hlupheka. 

6.2. Khabinete yi khutaza MaAfrika-Dzonga ku lulamisela ku tlheriseriwa ka xibalo xa vona eka nguva ya xibalo ya 2018/19. Ku hlengeletiwa ka mali ya tiko loku faneleke na ku kotekaku olovisela mfumo ku tiyisisa leswaku wu na ku tiyimela eka swa timali. 

6.3. Vahakeli va xibalo lava nga titsarisela eFilling kumbe ku tirhisa MobiApp ya Vukorhokeri bya Mali ya Tiko bya Afrika-Dzonga va nga tlherisa xibalo xa miholo xa vona ku sukela hi ti1 Mawuwani 2019. MaAfrika-Dzonga lama holaka mali ya le hansi ka R500 000 hi lembe na ku tlhela ma fikelela maendlelo yan’wana yo karhi, a va fanelanga ku tlherisa xibalo.

7. Ku lwisana na vugevenga

7.1. Khabinete yi tekele enhlokweni hi ku khumbeka eka ntungu wa ku dlayeteriwa ka swirho swa vatirhi va ku landzelerisa nawu. Hi Ndzati 2018, makumembirhinhungu (28) wa swirho swa maphorisa swi vikiwile leswaku swi dlayiwile. Ku sukela ekusunguleni ka lembe ra 2019, makumembirhitsevu (26) wa maphorisa ma dlayiwile.  

7.2. Timhangu leti ta ha ku humelelaka ku ri ta Sejeni Zephania Dladla, Phorisa Nomasonto Mhlanga na Phorisa Nhlamulo Vukeya. Khabinete yi hundzisela ku chavelela eka mindyangu ya vona, vanghana na vatirhikulobye.

7.3. Khabinete yi sola hi tindlela hinkwato leti nga kona mihlaselo na ku dlayiwa loku. Maphorisa va xungeta vutomi bya vona ku hlayisa miganga ya hina. Hinkwerhu hi fanele hi tirhisana na tiejensi ta ku landzelerisa ka nawu ku tiyisisa leswaku vaendlamilandzu leyo biha swonghasi va khomiwa na ku langutana na voko ra nawu.

7.4. Khabinete yi hluvulela xihuku sisiteme ya vululami leyi nga endla leswaku kaye wa vaendlamilandzu va milandzu leyi va nyikiwa swigwevo swo tshama ejele vutomi bya vona hinkwabyo, lembe leri ntsena.

8.    Mhangu ya ku duvulana ya le ndzelakanini wa Mozambique

8.1. Khabinete yi tekele enhlokweni leswaku Mfumo wa Afrika-Dzonga wu rhumerile ntlawa wa levhele ya le henhla eMozambique endzhaku ka mhangu ya ku duvulana laha maphorisa ya le Mozambique mambirhi ma nga lova eka ndzelekana wa le KzaZulu-Natal.

8.2. Ntlawa wu vumbiwe hi swirho swa Masocha ya Vusirheleri bya Rixaka ya Afrika-Dzonga (SANDF) na Vukorhokeri bya Maphorisa Ya Afrika-Dzonga (SAPS), naswona va ta hlangana na tintangha to vona hi ntirho ta le Mozambique. Va rhangeriwile hi Nhloko ya Matirhelo ya Nhlanganelo, LefutenenteJenerali Barney Hlatshwayo wa SANDF na Xandla xa Khomixinara xa Rixaka LefuthenenteJeneraliSehlahle Masemola wa SAPS.

8.3. Ntlawa wu le ka ntirho wo kuma ntiyiso wa mhangu yo duvulana. Exikarhi ka swin’wana, va languteriwe ku vulavurisana na ntlawa wo lavisisa wa nhlanganelo exikarhi ka Mozambique na Afrika-Dzonga.

8.4. Khabinete yi kombela MaAfrika-Dzonga hinkwawo ku rindzela mahetelelo na mivuyelo ya vulavisisi bya nhlanganelo lebyi. Ha ha tiyimiserile ku tirhisana na mfumo wa Mozambique tanihi muakelano lonene eka ku antswisa ku hanya kahle ka vaakitiko va hina.

9.  Khomfarense ya Nhlangano wa Vatirhi wa Matiko ya Misava

9.1. Khabinete yi amukela ku nghenelela ka Presidente Ramaphosa eka Nhlengeletano ya vu108 (Lembexidzana) ya Khomfarense ya Vatirhi ya Matiko ya Misava leyi khomiweke exikarhi ka ti 10 na ti 21 Khotavuxika 2019. Presidente u yise ximfumo xiviko xa Khomixini ya Matiko ya Misava xa Vumundzuku bya Ntirho, lexi a xi fambiseke swin’we na Holobyenkulu wa Sweden, H.E Stephan Lofven, eka khomfarense.

9.2. Holobye wa swa Ku Thoriwa na Mitirho, Tat. Thulas Nxesi, u fambe na Presidente na ku tlhela a rhangela vurhumiwa bya mihlangano yinharhu eka tikomiti to hambana ta khomfarense na mikanerisano hinkwayoleyi kanerisaneke hi xiviko xa MufambisiJenerali wa Nhlangano wa Vatirhi wa Matiko ya Misava.

9.3. Mivuyelo ya nkoka ya khomfarense yi katse Xihlambanyo xa Lembexidzana xa mavandla xa nhlanganelo. Ku tatisela kwalaho, khomfarense yi amukele Ntwanano hi mayelana na Madzolonga na Nxaniso Emitirhweni lowuntshwa lowu endleriweke ku tlakusa ku sirheleriwa ka vatirhi lava nga sirhelelekangiki. Mivuyelo leyi i ya nkoka eka ku veka mipimo na swiletelo swa matiko ya misava ku boxa na ku sirhelela timfanelo na swipimelo swa vatirhi na.

B.  Swiboho swa Khabinete

1. Samiti ya Xiyimo xa le Henhla ya vu12

1.1. Khabinete yi hlamuseriwile hi mayelana na Samiti xa Xiyimo xa le henhla ya vu12 ku simeka xiphemu xa matirhelo xa Ndhawu ya Bindzu ya Mahala ya Tikonkulu ra Afrika (AfCFTA) na Nhlengeletano yo Hlanganisa ya Lembexikarhi yo Sungula ya Nhlangano wa Matiko ya Afrika (AU) na Tindhawu ta swa Ikhonomi ta Xifundzatsongo (tiREC).

1.2. Presidente Ramaphosa u lulamiseriwe ku rhangela vurhumiwa bya le Afrika-Dzonga loko ku ya khomiwa Samiti ya Xiyimo xa le Henhla ya vu12 hi ti 7 Mawuwani 2019 eNiamey eNiger.

1.3. Afrika-Dzonga ri ta teka Vufambisi bya AU eka nkarhi wa nkoka lowu tikonkulu ri nga ta va ri ri eku simekeni ka AfCFTA, leyi nga ta endla Afrika yi va makete lowukulu ku tlula hinkwato ta ntolovelo emisaveni. AfCFTA yi tlakusa bindzu endzeni ka Afrika, yi hlohlotela nakambe ku tumbuluxiwa ka tifeme, na ku bula ndlela ya ku hlanganisiwa ka Afrika leyi twisisekaka eka swiyenge swa nxaviselano swa matiko ya misava na le ka ikhonomi ya matiko ya misava hi ku angarhela.

1.4. Afrika-Dzonga yi tshama ya ha tiyimiserile eka Ajenda ya Afrika, naswona yi seketela ku katsana ka swa ikhonomi na swa tipolitiki ta xifundzatsongo. Leswi swi katsa ku tiyisisiwa ka ku hlanganisiwa exikarhi ka Khomixini ya AU na tiREC ku fikelela nhluvukiso lowu nga ta heta nkarhi wo leha eka Afrika leyi nga rhula na ku va na ntshamiseko tanihilaha swi languteriweke hakona eka Ajenda 2063.

1.5. Afrika-Dzonga yi tiyimisele hi ku hetiseka eka phurosese ya AfCFTA hikwalaho ka nkoka wa yona wa kungu eka ajenda yo hlanganisa swa ikhonomi ya tikonkulu ra Afrika na ajenda ya ku hluvukisa ya Afrika-Dzonga.

2.  Nhlawulo wa Masipala wa 2021

2.1. Eka malunghiselelo ya Nhlawulo wa Masipala wa 2021, Khabinete yi pasise ku tumbuluxiwa ka Komiti yaVaholobye (IMC) hi mayelana na Nhlawulo wa Masipala, xikan’we na foramu ya xithekiniki ya ku yi seketela. 

2.2. Nhlawulo wa Masipala wa 2021 ku ta va mihlawulo ya vuntlhanu yotano ku sukela loko ku vile na xidemokirasi. IMC yi ta tirhisana na Khomixini ya Nhlawulo yo Tiyimela na mihlangano yin’wana leyi faneleke leyi tiyisisaka leswaku  phurosese leyi yaka eka mihlawulo ya mfumo ya muganga yi humelela hi ku olova.

2.3. Swirho swa IMC swi ta vumbiwa hi Vaholobye lava landzelaka: wa Mafumelo ya Nhlanganelo na Timhaka ta Ndhavuko (Mutshamaxitulu); wa Timhaka ta Xikaya; wa swa Vululami na Vukorhokeri bya Makhotso; wa swa Timali; wa swa Vusirheleri bya Tiko na Holobye eka Hofisi ya Presidente. Ntlawa wo Seketela wa Xithekiniki ku ta va VafambisiJenerali lava humaka eka tindzawulo leti fanaka. 

C. Swiendleko leswi swa ha taka

1. Samiti ya Varhangeri ya Ntlawa wa 20 (G20)

1.1. Presidente Ramaphosa u rhangela vurhumiwa bya Afrika-Dzonga – lebyi vumbiweke hi Holobye wa Vuxaka bya Matiko ya Misava na Ntirhisano, Dokodela Naledi Pandor; Holobye wa swa Timali, tat. Tito Mboweni na Holobye wa swa Bindzu na Vumaki, Tat. Ebrahim Patel – lava nga ta nghenelela eka Samiti ya Varhangeri va G20 ya 2019.

1.2. Presidente Cyril Ramaphosa u ta tlhela a rhangela vurhumiwa bya vatirhi na vafambisinkulu va mabindzu va Afrika-Dzonga eka mbhurisano wa ku lava swintshuxo na varhangeri na vafambisinkulu va mabindzu va le Japan. Mbhurisano wu ta kongomisa eka ku tlakusa ndzemukiso wa swivandlanene swa bindzu na vuvekisi eAfrika-Dzonga, ku ololoxa swivilelo swa lava nga tshukaka va vile varingani va swa mabindzu va le Japani, na ku kuma na ku hluvukisa bindzu leri nga tshukaka ri humelela na leswi nga endlaka ku ku va na vuvekisi. 

1.3. Mbhurisano wu le ku endliweni hi ku tirhisana na Khansele ya Mabindzu ya ku Twanana ka Matiko ya Misava (BCIU), nhlangano wo rhangela wa masungulo ya swa mabindzu wa Matiko ya Amerika, na Nhlangano wa Bindzu ra le Handle wa le Japani (Jetro).

1.4. Mbhurisano wu langutiwa swin’we na xiendleko xa mundzuku, lexi nga ta humelela ekusuhi na Khomfarense ya Matiko ya Misava ya Tokyo hi mayelana na Nhluvukiso wa Afrika (TICAD) leyi nga ta khomiwa kusukela hi ti 20 kufikela ti 30 Mhawuri 2019 eYokohama eJapani. Japani i muringani wa nxaviselavambe lonkulu wa vuntlhanu eAfrika-Dzonga na ku va muringani wa ku tundza lonkulu wa vukaye.

1.5. Ku nghenelela ka Afrika-Dzonga ku leteriwa hi tiphuphu ta nkoka leti landzelaka: Ku yisiwa emahlweni ka ku tsakela ka rixaka ku fikelela swikongomelo swa laha kaya; Ku tlakusa Ajenda ya Afrika na ku tlakusa nhluvukiso lowu hetaka nkarhi wo leha wa Afrika; Ku kucetela maakelo ya matlhelonyingi ya matiko ya misava; na ku yisiwa emahlweni ajenda ya le Dzongeni hi ku tiyisisa Ntirhisano wa Dzonga-Dzonga na Mbulavurisano wa N’walungu-Dzonga.

2.  N’hweti ya Mandela

2.1. Loko hi kongoma anivhesari ya vu10 ya Siku ra Matiko ya Misava ra Mandela hi Mawuwani, Khabinete yi rhamba MaAfrika-Dzonga ku tirhisa n’hweti leyi ku hlayisa ndzhaka ya Madiba, ehansi ka nkongomelo wa: “Teka Goza, Hlohlotela ku cinca, Endla siku rin’wana na rin’wana ri va Siku ra Mandela” hi ku teka goza ra vanhu hinkwavo ro lwisana na vusweti. 

2.2. MaAfrika-Dzonga ma nga nghenelela eka vuakatiko byo gingirikela hi ku joyina vaakindhawu va ka vona na mihlangano yo hambanahambana leyi nga ta tirhisa mapfhumba ya ku herisa ndlala na ku pfumala makaya, ku aka miganga leyi nga hlayiseka na ku vona leswaku vana va na mfikelelo wa dyondzo.

2.3. Hinkwerhu a hi ngheneleleni eka pfhumba ra matiko ya misava leri thyiweke endzhaku ka un’wana wa varhangeri va tinhenha ta hina  na ku aka minongonoko leyi va ka kona nkarhi wo leha leyi nga ta tshama endzhaku ka n’hweti ya Mawuwani. A hi tekeni goza, hi hlohlotela ku cinca na ku endla siku rin’wana na rin’wana ri va Siku ra Mandela.

D. Mahungu

1. Michavelelo

1.1. Khabinete yi yisa ku chavelela loku humaka emakhorhweni ya timbilu ta yona eka mindyangu na vanghana hinkwavo lava lahlekeriweke hi varhandziwa va vona hikokwalaho ka tinghozi ta le gondzweni. Kusukela eka nghozi ya le ka R81 eMaphalle, eLimpopo leyi nga herisa vutomi bya lavantshwa votala, ku ya eka tinghozi ta le magondzweni leti nga cinceki leti tokotiwaka hi MaAfrika-Dzonga etikweni hinkwaro. Khabinete yi kombela vatirhisi va magondzo hinkwavo ku landzelela milawu ya le magondzweni, leyi lavaka ku tshama u pfule mahlo na matikhomelo lamanene eka vatirhisi van’wana va gondzo.

2. Vuhoyozeri

Khabinete yi hoyozela lava landzelaka:

2.1. Xipanu xa vaxisati xa rixaka, Banyana Banyana eka ku hahisela henhla mujeko hi ku tlanga ro sungula eka Khapu ya Misava ya Vaxisati ya FIFA.

2.2. Tat. Botha Msila, museketeri wa swa mitlangu wa le Afrika-Dzonga, loyi a nga fika eEgypt hi nkarhi wa ku sungula ku pfula Khapu ya Tinxaka ya Afrika 2019. Tat. Msila, loyi a nga kombela ku khandziyisiwa kusukela eKapa, u pfuniwile hi muhaxi wa swa mitlangu, Tat. Robert Marawa, hi ku n’wi kumela xihahampfhuka xo sukela eKenya xi ya eCairo ku ya seketela Bafana Bafana.

2.3. Muyimbeleri na mutsari wa tinsimu wa le Afrika-Dzonga, Man. Sho Majozi, loyi a nga hlula eka Sagwadi ra Best New International Act eka Masagwadi ya BET ya 2019 eLos Angeles eUSA.

2.4. Ntlawa wa swichudeni leswi endlaka mithwaso yo sungula eyunivhesiti swa le Afrika-Dzonga swa tsevu (kusuka eYunivhesiti ya Kapa na le Yunivhesiti ya le Witwatersrand) leswi nga hlula eka sagwadi ro sungula loko swi phikizana na swipanu swa 13 eka Khomfarense ya Supercomputing ya Matiko ya Misava eFrankfort, eJarimani.

Ntlawa a wu ri hansi ka vulanguteri bya Khansele ya Senthara ya ya Vulavisisi bya swa Vumaki na Sayense ya Matirhiselo ya le Henhla ya Khomphyuta ,leri ku nga pfhumba ra Ndzawulo ya Dyondzo ya le Henhla, Sayense na Thekinoloji, naswona hi rin’wana ra tiphuphu tinharhu ta sisiteme ya switirhisiwankulu swa inthanete swa Afrika-Dzonga.

2.5. Xipanu xa Junior Springboks, lexi moya wo lwela ku hlula wu nga endla swi wina mendlhele ya buronzi eka Vunghwazi bya Rugby ya Misava bya lava nga ehansi ka malembe ya 20. 

Khabinete yi navelele lava landzelaka hinkwavo leswinene:

2.6. Xipanu xa rixaka xa vaxinuna xa, Bafana Bafana, eka Khapu ya Matiko ya Afrika eEgypt.

2.7. Xipanu xa bolo ya mavoko xa vaxisati xa Proteas, xa rixaka loko xi nghenela mphikizano eka Khapu ya Bolo ya mavoko ya vaxisati ya Misava leyi nga ta va eLiverpool eNghilandi kusukela hi 12 ku fikela hi 21 Mawuwani 2019. Xipanu xa bolo ya mavoko ya vaxisati sweswi xi le henhla eka xiyimo eAfrika, naswona xi le ka xiyimo xa ntlhanu hi ku ya hi swiyimo swa matiko ya misava. Holobye wa swa Mitlangu, Vutshila na Mfuwo, Tat. Nathi Mthethwa u fambe na xipanu xa tiProtea ku ya xi seketela xikan’we na ku ya amukela loko Afrika-Dzonga yi nyikiwa ku lulamisela ku rhurhela Khapu ya Bolo ya mavoko ya vaxisati ya Misava ya vu16 hi 2023.

Swivutiso: Man. Phumla Williams –Muvulavuleri wa Khabinete wo Khomela
Rinqingho ra le nyongeni: 083 501 0139